[,,W niedzielę podczas meczu duńskiej drugiej ligi piłki ręcznej nagle zasłabł 23-letni zawodnik i pomimo intensywnej reanimacji zmarł w drodze do szpitala.]

TRAGEDII BOISKOWYCH CIĄG DALSZY......
,,W niedzielę podczas meczu duńskiej drugiej ligi piłki ręcznej nagle zasłabł 23-letni zawodnik i pomimo intensywnej reanimacji zmarł w drodze do szpitala.Do zdarzenia doszło w 13. minucie drugiej połowy meczu pomiędzy Ribe-Esbjerg i Team Sydhavoeren. Zawodnik gospodarzy wcześniej po silnym uderzeniu piłką w głowę został zmieniony. Po kilku minutach ponownie wszedł na boisko, lecz podczas przerwy w grze stojąc tuż przy ławce dla zawodników upadł bez przytomności.
- Środowisko duńskiej piki ręcznej znajduje się w szoku po tej bezsensownej śmierci na boisku - oświadczył sekretarz generalny duńskiej federacji piłki ręcznej Morten Stig Christensen.
Bo Gregers Winkel profesor medycyny przy szpitalu narodowym w Kopenhadze zajmuje się nagłymi przypadkami śmierci wśród sportowców. Jego zdaniem przyczynę zgonu wykaże dopiero sekcja zwłok. - Silne uderzenie piłką w głowę może wywołać wylew krwi do mózgu. Z mojego jednak doświadczenia nagłe śmierci u sportowców w wieku poniżej 35 lat spowodowane zwykle są niewydolnością serca - powiedział.''
                                        ***
Kolego Manhunter  czy w tej sytuacji i na podstawie własnych doświadczeń nie uważa Pan ,że należałoby dopracować zakres kursów ABC Medycyny Sportowej?

[19-letni bramkarz reprezentacji Omanu U-19 zmarł we wtorek podczas treningu swojej drużyny narodowej. Mohammed Al Hilal Jabri upadł nagle na ziemię i mimo natychmiastowej pomocy nie odzyskał już przytomności.]

O TYM MOWA:
,,Śmierć 19-letniego bramkarza z Omanu
   19-letni bramkarz reprezentacji Omanu U-19 zmarł we wtorek podczas treningu swojej drużyny narodowej. Mohammed Al Hilal Jabri upadł nagle na ziemię i mimo natychmiastowej pomocy nie odzyskał już przytomności. Jabri przygotowywał się z reprezentacją do startu w mistrzostwach Azji do lat 19. W czasie jednej z sesji treningowych nagle upadł na ziemię. Nastąpiła szybka reakcja służb medycznych i zawodnik został przetransportowany do szpitala. Nie udało się go jednak uratować. Przyczyna tragedii nie jest znana, jednak lekarze przyznali, że organizm Jabriego był ekstremalnie wyeksploatowany. - Mohammed miał ostatnio cztery dni przerwy, po których wrócił do zajęć z drużyną - poinformowali urzędnicy z
omańskiej federacji.
- Przed rozpoczęciem zgrupowania robiliśmy testy medyczne, w których Mohammed wypadł najlepiej ze wszystkich zawodników kadry..Jesteśmy głęboko poruszeni tą tragedią i chcemy złożyć kondolencje rodzinie Mohammeda - dodała osoba blisko związana z reprezentacją Omanu.''
 CZY BĘDĄ WINNI??

[Miejsce spotkania Zielona Góra ( centrum ) ul. Strzelecka 22, Klub Sportowy " GWARDIA " , noclegi na terenie klubu, w hotelu " Pod Dębem ".]

Miejsce spotkania Zielona Góra ( centrum ) ul. Strzelecka 22, Klub Sportowy " GWARDIA " , noclegi na terenie klubu, w hotelu " Pod Dębem ".

[kto ma badać sportowców > 23 roku życia w przypadku braku lekarza specjalista]

Pytanie od dawna brzmi: kto ma badać sportowców > 23 roku życia w przypadku braku lekarza specjalista. I odpowiedź była taka : nie certyfikowani , tylko lekarz specjalista. W sumie to żadna odpowiedź!To samo pytanie zadałam   Ministerstwu Zdrowia teraz ,kiedy problem zrobił się nabrzmiały ( kończą się terminy ostatnich certyfikatów zaawnsowanych) . Odpowiedziano : tylko lekarz specjalista. Ale to ciągle nie była odpowiedź na zadane pytanie  : kto ma to robić w przypadku braku lekarza specjalisty? Może ktoś w tym kraju zna odpowiedź ?? Napisałam kolejne pismo do Ministerstwa Sportu i Turystyki. O dziwo , Oni wiedzieli!!  W przypadku braku lekarza specjalisty warunkowo uprawnionym jest lekarz z certyfikatem , czyli po kursach do specjalizacji z medycyny sportowej. Patrz odpowiedź :
http://www.medicinasportiva.pl/new/forum_pliki/Odpowiedz_MSiT_1.jpg
http://www.medicinasportiva.pl/new/forum_pliki/Odpowiedz_MSiT_2.jpg
Zapytałam  ponownie o to samo telefonicznie  Krajowego Konsultanta i Wiceprezesa ZG PTMS. Odpowiedź ta sama  co na początku: certyfikowani nie mogą , tylko lekarz specjalista!
W tej sytuacji pozostaje tylko prosić aby zmieniono treść pieczątki na zgodną z aktualnym certyfikatem , czyli bez ograniczeń wiekowych. Przynajmniej sędziowie sportowi  będą wiedzieli kto może badać sportowców!

Odpowiedź na skierowane przeze mnie pismo do MSiT jest datowana  na dzień 29 sierpnia 2011 i jednoznacznie określa ,że wydane rozporządzenia nie ustalają górnej granicy wieku sportowca i w sytuacji braku lekarza specjalisty medycyny sportowej,  warunkowo uprawnionym do wydania orzeczenia jest lekarz posiadający certyfikat ukończenia kursu wprowadzającego do specjalizacji w dziedzinie medycyny sportowej.
Tyle i jeszcze wiecej.......  

http://www.medicinasportiva.pl/new/forum_pliki/Odpowiedz_MSiT_1.jpg
http://www.medicinasportiva.pl/new/forum_pliki/Odpowiedz_MSiT_2.jpg

[WP. Adam GIERSZ MINISTER SPORTU I TURYSTYKI]

Maria Jarosz-Kujawiak                                                 Chojna 26.07.2011
Lekarz  med. pracy  i pediatra
Certyfikat  PTMS nr 381
Ul. Witosa 15
74-500 Chojna
Zachodniopomorskie
      
                                       WP. Adam GIERSZ
                                     MINISTER SPORTU I TURYSTYKI                                          
                                         Warszawa 00-082
                                          ul.  Senatorska 14

        W związku z pismem , które wystosowałam dnia 27 czerwca do Ministerstwa Zdrowia , a do wiadomości Ministerstwa Sportu i Turystyki-  otrzymałam odpowiedź, którą dołączam do tego pisma, ponieważ  nie została ta wiadomość Państwu przekazana.
Według   interpretacji obowiązujących przepisów  przez  Ministerstwo Zdrowia  ,  sportowców  powyżej  23 roku życia może badać jedynie lekarz specjalista medycyny sportowej. W związku z tym mam pytanie , czy stanowisko na które powołuje się Ministerstwo Zdrowia  jest uprawnione i zgodne z intencją Pana Ministra wyrażoną w Ustawie o Sporcie? Ciekawa jestem interpretacji prawnej zaistniałej sytuacji  przez  biuro prawne  MSiT. Poza tym czy takie stanowisko nie jest rozbieżne z ideą wprowadzonych certyfikatów przez Zarząd Główny  Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej?
Certyfikaty zaawansowane umożliwiające badania powyżej 23 roku  zostały jedną arbitralną decyzją Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej zlikwidowane i ich ważność sukcesywnie wygasa. Obecnie lekarze posiadający dotychczas te certyfikaty mają  uprawnienia  ograniczone certyfikatem podstawowym  jedynie do 23 roku życia i dokonując tych badań  u starszych zawodników  mogą utracić aktualne uprawnienia pozwalające im  badać sportowców.  Aktualnie od dwóch lat nie ma żadnych kursów umożliwiających  niewielu zresztą chętnym robienie  specjalizacji  z medycyny sportowej a sprawa umiejętności, która miał zastąpić certyfikaty zaawansowane  , została przesunięta się w odległą przyszłość.
W październiku  ,,wygasają ‘’ uprawnienia ostatnich chyba trzech lekarzy posiadających certyfikaty zaawansowane uprawniające do badania bez ograniczeń wiekowych na terenie naszego województwa zachodniopomorskiego.  Pytam, kto w sytuacji , w jakiej znajduje się zachodniopomorskie łącznie z miastem wojewódzkim Szczecin ,  ma badać tychże sportowców , jeżeli  jest trzech lekarzy specjalistów medycyny sportowej : dwóch w Szczecinku  i jeden w Wałczu ? Oczywiście będą „podbijać” książeczki lekarze bez przeszkolenia i uprawnień ! Nie  sprawia kłopotu to PZPN , który wręcz honoruje pieczątki wszystkich lekarzy,   nie tylko  bez uprawnień ale też bez przeprowadzenia badania lekarskiego! Często wielu kolegów lekarzy przeszkolonych  używa zwykłej pieczątki zamiast tej  z uprawnieniami do badania, ale jednocześnie z ograniczeniem wieku sportowców. Problem ten dotyczy całej Polski i  w wielu województwach jest podobnie  jak u nas..
Żywię głęboką  nadzieję, że  Pan zechce pomóc  zlikwidować  istniejącą ,,fikcję’ i  tym samym umożliwi się  lekarzom przeszkolonym (zgodnie z zapisem  Rozp. o kwalifikacjach w którym jest zapis, że może orzekać lekarz  po ukończeniu kursu wprowadzenie do specjalizacji i nie jest to ograniczone wiekiem)  z Certyfikatem PTMS ( ale tu ZG wpisuje granice wiekową!)  orzekać także u starszych sportowców , co zapewne będzie mniejszym złem  niż  udawanie, że 250-300 specjalistów ( część z nich już nawet nie jest aktywna zawodowo)  pokryje zapotrzebowanie na badania wszystkich sportowców w całej Polsce.
 Piszę to z pozycji  lekarza , który posiadał certyfikat uprawniający do badań niezależnie od wieku sportowca, ale jego ważność  (w związku z panującym bałaganem legislacyjnym) ,,skończyła” się w kwietniu ubiegłego roku. Certyfikaty zaawansowane wprowadzono na okres przejściowy  do czasu wejścia  w życie umiejętności, aby zabezpieczyć potrzeby sportowców. Zainwestowaliśmy  w szkolenia i w sprzęt niezbędny do przeprowadzania specjalistycznych badań.
Jestem głęboko zawiedziona zaistniałą sytuacją,  która nie pozwala mi ,,prawnie” badać  sportowców  nad którymi sprawowałam opiekę  przez   prawie 5 lat   tylko dlatego ,że przekroczyli magiczny wiek 23 lat!!! Czysty absurd  nie mający żadnego uzasadnienia merytorycznego ! Wydawałoby się , że  w świetle ustawy o sporcie należałoby te badania przeprowadzać, a z drugiej strony  rozporządzenia , które z tej delegacji powstały nie zezwalają  na badania sportowców niezależnie od wieku. Jestem głęboko przeświadczona, że Profesor Smorawiński, Pana doradca, były konsultant  krajowy w zakresie medycyny sportowej, znający wszystkie detale  z pewnością pomoże Panu podjąć stosowne kroki w tej materii, które uzdrowią tą ,,fikcję’’ jaką mamy w polskim sporcie w zakresie badań lekarskich.
 W związku z zaistniałą sytuacją proszę o wskazanie kto według Pana ma robić badania sportowcom > 23 roku , aby zabezpieczyć istniejące potrzeby  a jednocześnie wszystko odbyło się zgodnie z prawem.   Propozycja , która wyszła od podsekretarza stanu z Pańskiego Ministerstwa  14.01.2011 podczas spotkania w Ministerstwie  Zdrowia na Komisji Uzgodnieniowej, aby badania mógł lekarz POZ czyli bez przeszkolenia,  nie  została  przyjęta. Więc  pozostaje rozwiązanie salomonowe czyli umożliwienie, zgodnie z zapisem wspomnianego Rozporządzenia, przeszkolonym lekarzom na badanie powyżej 23 roku życia  , a nie przyzwalanie na szerzącą się fikcję aprobowaną przez legislatorów, trenerów , działaczy oraz  niektórych lekarzy, co w obecnym stanie prowadzi do szeregu nadużyć.
    Skoro już jesteśmy w Europie to podejmijmy odważne decyzje i konsekwentnie realizujmy prawidłowe badania zawodników i ustanowione prawo z poszanowaniem lekarzy, którzy już mają doświadczenie w orzecznictwie w zakresie medycyny sportowej. Jeśli nie, to przeciwnym wypadku   zrezygnujmy z obowiązku przeprowadzania badań   sportowców, co na swój sposób również w pewnym stopniu uzdrowi aktualną sytuację  w całej Polsce.
                                                 Z poważaniem
                        Maria Jarosz-Kujawiak
ZAŁĄCZNIKI:
1.   Pierwsze pismo z 27.06.2o11 skierowane do wiadomości  Ministerstwa Sportu i Turystki
2.   Odpowiedź Ministerstwa Zdrowia , Departament Matki i Dziecka
DO WIADOMOŚCI:
1.Redaktor Lech Ufel  Przegląd Sportowy
2. Redakcja MEDICINA SPORTIVA

[POLSKIE TOWARZYSTWO MEDYCYNY SPORTOWEJ ODDZIAŁ ZACHODNI]

POLSKIE TOWARZYSTWO MEDYCYNY SPORTOWEJ
ODDZIAŁ  ZACHODNI
IX Konferencja naukowo-szkoleniowa
Zielona Góra, 30.09-02.10. 2011
Ramowy plan IX Konferencji:
30.09.2011 r ( piątek )
do godziny  15.00 przyjazd, rejestracja i zakwaterowanie uczestników
16.30 – 17.15: doświadczenia własne  w zastosowaniu w praktyce lekarza medycyny sportowej  TraumeelS
                           dr Andrzej Przybycień ( Zielona Góra )
17.15 – 17.30: dyskusja
17.30 – 18.00: zebranie członków PTMS z wystąpieniem do KRS-u o zatwierdzenie zmiany nazwy  oddziału  
18.00 – 18.20: grant edukacyjny firmy Medagro
              19.00: kolacja koleżeńska
01.10.2011 r ( sobota )
09.30 – 10.15: zagadnienia dopingu w sporcie w okresie przygotowań do Olimpiady Londyn 2012
                         prof. dr  hab. n. med. Jerzy Smorawiński  ( Poznań )
10.15 – 10.30: dyskusja
10.30 – 10.50: przerwa kawowa
10.50 – 11.35: traumatologia sportowa – wyzwania roku przedolimpijskiego
                          prof. dr  hab. n. med. Tadeusz Trzaska ( Poznań )
11.35 – 12.00: dyskusja
12.00 – 12.45: obowiązujący stan prawno-organizacyjny  w orzecznictwie sportowym
                           dr n.med.  Witold Furgał – sekretarz ZG PTMS ( Tarnobrzeg )
12.45 – 13.00: dyskusja
13.00 – 13.15: grant edukacyjny firmy GlaxoSmithKline
13.15 – 14.00: zagrożenia zakrzepowo-zatorowe w sporcie
               dr Cezary Ruchniewicz ( Żary )
                          dr n.med. Piotr  Pruszyński ( Żary )
14.00 – 14.20: grant edukacyjny firmy A&D Pharma
              14.20: przerwa obiadowa
15.15 – 15.30: grant edukacyjny firmy –Heel
15.30 – 16.15: badanie ortopedyczne w orzecznictwie sportowo-lekarskim
                          dr Artur Chudycki ( Szczecin )  
16.15 – 16.30: wady postawy – kwalifikacja do sportu dzieci i młodzieży
                          dr Artur Chudycki ( Szczecin )  
16.30 – 16.45: dyskusja
16.45 – 17.00: przerwa kawowa
17.00 – 17.45: przewlekłe uszkodzenia narządu ruchu w wybranych dyscyplinach sportowych
( zespoły przeciążeniowe )
                          dr Przemysław Wojciechowski (  Szczecin )
17.45 – 18.00: dyskusja  
18.00 – 18.15: grant edukacyjny firmy Grunenthal
              19.00: uroczysta kolacja




02.10.2011 ( niedziela )
09.30 – 10.15: interpretacja ekg dla celów orzecznictwa sportowego
                          dr Beata Ziemska ( Poznań )
                          dr Maria Czaińska ( Poznań )
10.15 – 10.30: dyskusja
10.30 – 10.50: przerwa kawowa
10.50 – 11.35: wybrane przypadki patologii kardiologicznej w medycynie sportowej
                          dr Beata Ziemska ( Poznań )
                          dr Maria Czaińska ( Poznań )
11.35 – 12.00: dyskusja
12.00 – 12.15: grant edukacyjny firmy Bayer
12.15 – 12.45: zespoły przeciążeniowe stawów – zwyrodnienie chrząstki stawowej, postępowanie leczniczo-terapeutyczne w praktyce lekarza medycyny sportowej
                         dr Janusz Hernik ( Zielona Góra )
                         dr Cezary Ruchniewicz ( Żary )
12.45 – 13.00: grant edukacyjny firmy Croma
13.00 – 13.30:  podsumowanie konferencji i rozdanie certyfikatów uczestnictwa
Konsultanci wojewódzcy w zakresie medycyny sportowej województwa wielkopolskiego, zachodnio-pomorskiego i lubuskiego
              14.00: obiad i wyjazd uczestników


Organizator
Konsultant Wojewódzki
w zakresie medycyny sportowej województwa lubuskiego
 lek med. Janusz Hernik

[,,Informacja dla osób posiadających ważne Certyfikaty PTMS]

,,Informacja dla osób posiadających ważne Certyfikaty PTMS
 W związku z wejściem w życie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 kwietnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji lekarzy uprawnionych do wydawania zawodnikom orzeczeń lekarskich o stanie zdrowia oraz zakresu wymaganych badań lekarskich niezbędnych do uzyskania orzeczenia lekarskiego, Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej informuje, że dotychczas wydane Certyfikaty PTMS utrzymują swoją moc, ale będą wymienione na nowe, ze zmienioną nazwą i z zachowaniem określonej w nim daty ważności.
Aktualne Certyfikaty PTMS zachowują ważność do momentu wymiany ich na nowe. W pierwszej kolejności wymiana Certyfikatów nastąpi w odniesieniu do lekarzy, którzy zwrócą się do Biura Certyfikatów we Wrocławiu z pisemnym wnioskiem. Pozostałe Certyfikaty zostaną wymienione sukcesywnie do końca bieżącego roku.

 Zmiana dotyczy następującego sformułowania:                                       
W Rozporządzeniu Ministra Zdrowia było:

- lekarz posiadający certyfikat nadany przez Polskie Towarzystwo Medycyny Sportowej

 
Nastąpiła zmiana na:

- lekarz posiadający certyfikat ukończenia kursu wprowadzającego do specjalizacji w dziedzinie medycyny sportowej.

[Ponad 300 próbek moczu i niemal 40 krwi zostało zbadanych na obecność niedozwolonych substancji w organizmie w trakcie zakończonych w niedzielę w Szanghaju pływackich mistrzostw świata. Wszystkie testy dały wynik negatywny.]

Ponad 300 próbek moczu i niemal 40 krwi zostało zbadanych na obecność niedozwolonych substancji w organizmie w trakcie zakończonych w niedzielę w Szanghaju pływackich mistrzostw świata. Wszystkie testy dały wynik negatywny.    

Riki , jest gorzej niż myślisz! Nawet duże miasta nie mają specjalistów medycyny sportowej! A o Polsce gminnej to już nie ma co wspominać !!Dziwi tylko to ,że decydenci tego nie widzą , czy nie chcą widzieć ?

Bez żartów! Naprawdę nie ma specjalistów medycyny sportowej ! Potrzeby są ogromne. A kto ma badać sportowców >23 roku  na terenach gdzie nigdy nie było i nigdy nie będzie tych specjalistów?

Nie może cieszyć  fakt ,że koledzy w książeczkach  , czy na zaświadczeniach  starszych sportowców
używają nie tej pięczątki z uprawnieniami ( chociaż z ograniczeniem wiekowym),  a swojej zwykłej pieczątki. Chcieliśmy aby sędziowie respektowali nasze certyfikaty . Takie postępowanie, wymuszone poniekąd interpretacją aktualnie obowiązujących przepisów w sposób w jaki to robi MZ i ZG, powoduje jeszcze większy bałagan . Teraz już zupełnie nie wiadomo kto ma uprawnienia , a kto nie? Po co w tej sytuacji przedłużać certyfikaty , po co wydawać pieniądze na kolejne zjazdy i jednocześnie tracić czas ??Bezsens goni bezsens !!

WĘGLOWODANY
Węglowodany są podstawowym źródłem energii dla sportowca, jednak nie zawsze dieta młodych zawodników pokrywa ich dzienne zapotrzebowanie na ten składnik. Minimalne spożycie to 180 g/24 h do zaspokojenia podstawowych czynności organizmu oraz dodatkowo ilość pokrywająca wydatek energetyczny związany z ćwiczeniami. Glukoneogeneza z wykorzystaniem źródeł niewęglowodanowych zapewnia 130 g węglowodanów/ 24 h, natomiast resztę potrzebnych węglowodanów należy spożyć z pokarmem.7 Zapotrzebowanie na
węglowodany u młodych sportowców wynosi 200-500 g/24 h.1 Warto ich poinformować o bogatych w składniki odżywcze źródłach węglowodanów, takich jak: owoce, warzywa, produkty zbożowe (płatki zbożowe, chleb, ryż, makaron) i oczywiście ziemniaki, kukurydza i jej produkty (kaszka i placki kukurydziane - tortilla). Niekiedy rodzice pacjentów stosują dietę z ograniczoną ilością węglowodanów. Młody piłkarz po treningu w szkole i klubie po powrocie do domu nie może spożyć jedynie posiłku złożonego z
kurczaka i warzyw, ponieważ jest to dla niego niewystarczające. Należy poinformować rodziców, jak ważne jest dostarczenie dobrej jakości węglowodanów w każdym posiłku, zwłaszcza obiedzie/ kolacji, ponieważ zajęcia fizyczne często odbywają się po zajęciach szkolnych lub w godzinach wieczornych. Poniżej podano
zapotrzebowanie na węglowodany zależnie od intensywności ćwiczeń:
około 3,3-5,5 g/kg mc. - przy mało intensywnym treningu (2-3 razy na tydzień),
około 5,5-8,8 g/kg mc. - przy umiarkowanie intensywnym treningu (3-5 razy na tydzień)
około 8,8-9,9 g/kg mc. - "naładowanie" energią przed zawodami,
około 1,8 g/kg mc. - uzupełnienie energii po zawodach.

BIAŁKO
Białko nie jest podstawowym źródłem energii w sporcie, jest jednak ważne dla stanu mięśni i kości, powinno więc zaspokajać co najmniej 12-15% dziennego zapotrzebowania kalorycznego.1 Dzienne zapotrzebowanie na białko zawiera tabela 5. Zalecenia w niej przedstawione zapobiegają niedoborom, jednak nie zawsze są odpowiednie dla wszystkich sportowców.9 Na przykład zawodnik, który chce zwiększyć swoją masę ciała lub ją zmniejszyć, może potrzebować dziennie więcej białka. Zalecane ilości białka w
zależności od rodzaju aktywności sportowej wynoszą:
przeciętny trening: około 1,1-1,5 g/kg mc.,
sporty wytrzymałościowe: około 1,1-1,8 g/kg mc.,
sporty siłowe: około 1,1-1,8 g/kg mc.,
zawodnicy ograniczający spożycie kalorii: około 1,8-2 g/kg mc.,
maksymalna ilość białka, którą organizm może wykorzystać: 2-2,2 g/kg mc.

Tabela 5. Dzienne zapotrzebowanie na białko w zależności od wieku

Wiek/płeć g/dzień
4-8 lat, chłopcy i dziewczynki 19 g
9-13 lat, chłopcy  34 g
9-13 lat, dziewczynki  34 g
14-18 lat, chłopcy  52 g
14-18 lat, dziewczynki  6 g

Sportowców, którzy są wegetarianami, należy zapytać o całkowite spożycie pokarmów, podkreślając przy tym konieczność zastąpienia białka zwierzęcego odpowiednimi produktami zawierającymi białko roślinne. Zgodnie z zaleceniami białko powinno pochodzić przede wszystkim z pokarmu, a nie z odżywek w proszku. Jeśli zawodnicy proszą o suplementy białkowe, lepiej wybrać izolat, np. białko serwatkowe, niż złożone odżywki białkowe. Izolaty białka dostarczają jedynie białka, a nie dużych dawek
mikroelementów. Należy udzielić porady, jak stosować takie produkty (np.: nie powinny zastępować posiłku, ale go uzupełniać).

TŁUSZCZE
Tłuszcze mogą być preferowane jako źródło energii u dzieci z powodu większego tempa oksydacji tłuszczów podczas wysiłku fizycznego. Tłuszcze powinny pokrywać 25-30% dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Rodzice niekiedy stosują dietę ubogotłuszczową lub proponują swoim dzieciom produkty beztłuszczowe, starając się zmniejszyć ilość tkanki tłuszczowej. Niestety te produkty są często ubogie w składniki odżywcze lub dostarczają tę samą ilość energii co pełnotłuste pokarmy, nie zawierają jednak
ważnych składników odżywczych. Z pewnością można spożywać bez- lub ubogotłuszczowe produkty mleczne oraz chude mięso, natomiast lepiej spożywać pełnotłuste masło orzechowe oraz zwykły lub odtłuszczony sos
sałatkowy i majonez zamiast alternatywnych produktów beztłuszczowych.

SUPLEMENTY
Wielu pacjentów twierdzi, że prawidłowe odżywianie sprawia im kłopot. Pytają oni, czy warto stosować suplementy. Można stosować produkty wielowitaminowe/z minerałami, nie powinny one jednak zastępować źródeł pokarmowych, a jedynie je uzupełniać. Nie ma więc potrzeby stosowania suplementów długi czas, choć należy zwrócić uwagę na prawidłowe dostarczanie niektórych witamin i minerałów. Dobowe zapotrzebowanie na witaminę D u młodych sportowców wynosi 400 IU, jednak bywa znacznie większe,
zwłaszcza że większość młodych zawodników nie spożywa dużych ilości produktów zawierających tę witaminę. Zapotrzebowanie na wapń u dzieci i młodzieży wynosi 1300 mg/24 h. Jeżeli pacjent nie pije około 1 litra mleka dziennie, to spożycie wapnia w jego przypadku jest zwykle znacznie mniejsze od zalecanego. Żelazo to kolejny ważny składnik mineralny. Jego niedobór może spowodować męczliwość, a także w pewnym stopniu zaburzać funkcję układu odpornościowego i funkcje poznawcze. Żelazo bierze udział
w przemianie węglowodanów, białek i tłuszczów, wpływa ponadto na stan kości. Częstość występowania niedoboru żelaza (małe stężenie ferrytyny) wśród młodzieży wynosi 25-50%. Największe ryzyko tego niedoboru występuje (u obu płci) u biegaczy, pływaków, gimnastyków, tenisistów, siatkarzy i koszykarzy.10,11 Dziennie zapotrzebowanie na żelazo wynosi w wieku 9-13 lat: 8 mg/24 h, a w wieku 14-18 lat: 11 mg/24 h u chłopców i 15 mg/24 u dziewcząt. Pokarm powinien dostarczać 6 mg żelaza na każde 1000
kalorii. Aby pokryć to zapotrzebowanie, młodzi sportowcy powinni spożywać co najmniej 2000 kalorii/24 h. Nie wszyscy młodzi sportowcy spożywają taką ilość energii. Dotyczy to zwłaszcza dziewcząt uprawiających dyscypliny kładące nacisk na szczupłą sylwetkę i estetykę, jak gimnastyka.12
Na problemy diety należy zwrócić szczególną uwagę w przypadku zawodników wegetarian, ponieważ należą oni do grupy zwiększonego ryzyka niedoboru żelaza.
Należy też pamiętać o zapotrzebowaniu na cynk niezbędny do gojenia się ran, wzrostu tkanek, czynności układu odpornościowego, wpływający na podstawową przemianę materii, stężenie hormonów tarczycy i wykorzystanie białka. W jaki sposób przekonać sportowców do przestrzegania zaleceń
Należy się skupić na konsekwencjach nawyków i zachowań. Ciało, które jest za ciężkie, nie porusza się prawidłowo; ciało, które jest za lekkie, może być odepchnięte na przykład przez piłkę. Szybkie zmniejszenie masy ciała jest raczej skutkiem utraty płynów i beztłuszczowej masy ciała niż wynikiem uprawiania sportu. Przybycie na trening i zawody bez wcześniejszego uzupełnienia zapasów energii i płynów może zmniejszyć siłę, szybkość i wytrzymałość oraz zwiększyć ryzyko urazu.13 Zbyt długie
zwlekanie ze spożyciem posiłku po wysiłku fizycznym może opóźnić regenerację. Należy przemówić do rozsądku młodym sportowcom. Jeśli chcą stracić tkankę tłuszczową i/lub zwiększyć masę mięśniową, należy im pomóc opracować odpowiedni plan i skierować do dietetyka sportowego. Trzeba też bronić zawodników, jeśli trener nie pozwala na przerwy na spożycie napoju w trakcie treningu. Warto porozmawiać z trenerem, jeśli wydaje się, że ma on nierzeczywiste oczekiwania co do masy ciała, którą jego
podopieczni powinni osiągnąć. Należy pouczyć zawodników, że składniki odżywcze powinny pochodzić przede wszystkim z pokarmu. Można stosować suplementy, by pokryć zapotrzebowanie na dany składnik, jednak nie powinny one zastępować innych składników odżywczych.

Przypadek 1

Anna jest wegetarianką i tancerką baletu, ma szansę uczestniczyć w kwalifikacjach do programu umożliwiającego w przyszłości zawodową karierę. Jej matka chce, by Anna uzyskała szczytową formę do czasu tych kwalifikacji, które mają się odbyć za 3 miesiące.
Mimo że Anna jest wysoka i długonoga, powinna stracić około 4,5 kg masy ciała, zwłaszcza na brzuchu i biodrach. Zapytana o odżywianie się odpowiedziała, że nie je dużo, spożywa przede wszystkim węglowodany i czuje głód w nocy. Anna w szkole przebywa od godziny 7.00 rano do południa, następnie od godziny 13.00 do 18.00 jest na próbach. Często po ostatniej lekcji tańca jest wyczerpana i ma problemy z koncentracją. W ciągu ostatnich 24 godzin spożyła:
niskotłuszczowy batonik muesli na śniadanie,
jabłko przed pójściem na lekcje tańca,
garść precli po południu,
kilka herbatników w drodze do domu z lekcji tańca,
małą porcję makaronu lub ryżu z warzywami na kolację,
wieczorem gałkę niskotłuszczowych lodów lub lodową kanapkę o zmniejszonej zawartości tłuszczu.
Zalecenia żywieniowe dla tej pacjentki:
dołączyć do porannego posiłku białko: ugotowane na twardo jajko, pół szklanki twarożku lub ser typu mozarella, szklanka odtłuszczonego mleka z batonikiem muesli,
przed pójściem na zajęcia taneczne wraz z jabłkiem spożyć niewielką ilość masła orzechowego,
rozważyć zjedzenie batonika energetycznego (dla sportowców) z białkiem lub mieszankę ziaren zbóż/płatków zbożowych, orzeszków sojowych i suszonych owoców zamiast popołudniowej porcji precli,
zasugerować, by mama przywoziła Annie posiłek do spożycia w drodze do domu po zajęciach: jogurt, sałatkę z fasolą i niewielką ilością tartego sera lub wegetariańskie chili,
wprowadzić białko do kolacji: kawałki soi lub tofu z makaronem dodać do podsmażanych warzyw, mrożonego bezmięsnego posiłku lub fasoli, zwiększyć ilość warzyw w posiłku z niewielkim zmniejszeniem ilości skrobi.
Na wieczorną przekąskę można spożyć małą miseczkę płatków zbożowych z mlekiem lub koktajl z mrożonych owoców i jogurtu. Te zalecenia pozwolą zmniejszyć głód, poprawić bilans energetyczny i wpłynąć na zmniejszenie masy ciała.

Przypadek 2

James gra w hokeja na lodzie. Jego szybkość i umiejętności pozwalają mu zostać członkiem szkolnej drużyny, jednak jest za szczupły i chciałby zwiększyć masę ciała. Jest ciągle w ruchu: gra w hokeja i w koszykówkę, jeździ rowerem i nigdy nie ma apetytu. Jego trener jest zaniepokojony, że chłopiec dozna urazu, ponieważ nie jest tak ciężki jak inni gracze. Trener powiedział Jamesowi i jego rodzinie, że chłopiec powinien zwiększyć masę ciała o około 9 kg.
Ojciec Jamesa kupił wiele odżywek białkowych w proszku i zaczął przygotowywać koktajle dla syna. Chłopiec nienawidził ich smaku, a pijąc je, czuł się tak najedzony, że nie miał już ochoty na regularne posiłki, co doprowadziło do niewielkiego zmniejszenia masy ciała.
Trener zalecił Jamesowi opracowanie ze specjalistą planu, który mu pozwoli zwiększyć masę ciała. Zawodnikowi należy uświadomić, jak duże jest zapotrzebowanie na energię u hokeistów oraz przekonać go, że musi jeść, by móc dalej grać. W ciągu ostatnich 24 godzin chłopiec spożył:
małą miskę płatków kukurydzianych przed pójściem do szkoły i wodę,
lunch o godzinie 10:45; chłopiec nie lubi jedzenia podawanego w szkole, ale zjadł kawałek pizzy i popił go wodą,
trening odbył się o godzinie 15.00; chłopiec nic nie zjadł przed treningiem,
po treningu (17.00) James nie jadł nic aż do powrotu do domu około godziny 18.00,
o godzinie 18.00 zjadł niewielką (średni talerz) kolację i wypił dwie szklanki soku,
wieczorna przekąska - kilka herbatników.
Ponieważ chłopiec nie jada dużo, nie odbierze dobrze sugestii, że powinien jeść znacznie więcej i nie będzie się odżywiał zgodnie z zaleceniami. Praktyczniej będzie zasugerować, by zwiększał kaloryczność posiłków bez zwiększania ich objętości:
śniadanie: bardziej kaloryczne płatki zbożowe, takie jak granola/muesli i szklanka soku lub mleka zamiast wody,
lunch: przynoszony z domu kilka dni w tygodniu oraz dodatkowe przekąski, które może jeść razem z pizzą,
picie podczas lunchu soku lub mleka zamiast wody.

Należy podkreślić, że przekąska przed treningiem dostarcza energii, dzięki której organizm nie musi spalać zgromadzonych zapasów. To pozwala zwiększyć masę ciała. Warto też zasugerować, by chłopiec w trakcie treningu pił napoje dla sportowców zamiast wody - to pozwoli dostarczyć więcej kalorii - a po treningu zjadał małą przekąskę.
Chłopcu trzeba zaproponować pokarmy, które dostarczą energii przed wysiłkiem, np. batonik muesli, małą garść mieszanki owoców, słodyczy, ziaren i orzechów lub pół kanapki z masłem orzechowym i dżemem podczas przygotowywania się do treningu.
Wskazówki, jakie produkty ma spożywać po wysiłku:
druga połowa kanapki z masłem orzechowym,
garść precli i paski suszonego mięsa lub
300 ml niskotłuszczowego mleka czekoladowego.
Można poprosić chłopca, by nakładał na talerz trochę większą porcję podczas kolacji i zwiększył kaloryczność wieczornej przekąski, popijając herbatniki szklanką mleka.
Powolny, stopniowy wzrost ilości codziennie spożywanego pokarmu spowoduje zwiększenie liczby kalorii bez poczucia pełności i zwiększy prawdopodobieństwo, że dodatkowe kalorie będą spożywane codziennie.

PODSUMOWANIE
Żywienie sportowców to niezwykle ważny element, który decyduje o stanie zdrowia i wynikach osiąganych przez młodego zawodnika. Lekarz powinien rozmawiać na temat żywienia ze wszystkimi sportowcami, indywidualnie lub w grupach. Można rozważyć zaproszenie dietetyka sportowego, by omówił strategie zapewniające optymalną sprawność i poradził, jak komponować dietę, aby uzyskiwać najlepsze wyniki. W rezultacie zawodnicy będą zdrowsi i lepsi, uzyskując optymalne rezultaty zarówno w klasie, jak i na
boisku.

ZAPAMIĘTAJ
Każdy sportowiec powinien omówić zasady odżywiania się z lekarzem lub dietetykiem.
Postępowanie żywieniowe powinno obejmować spożywanie odpowiedniej liczby kalorii oraz płynów przed wysiłkiem, w jego trakcie i po wysiłku.
Sportowców należy przekonać, że nieprawidłowe odżywianie i nawadnianie może doprowadzić do braku postępów.
Jeżeli wysiłek trwa krócej niż 60 minut, wystarczające jest picie wody, jeżeli dłużej - należy pić specjalne napoje dla sportowców.
Suplementy powinny jedynie uzupełniać dietę, nie mogą zastępować pełnowartościowych posiłków.
_______________
*Od Redakcji
PIŚMIENNICTWO
[.....................]
KOMENTARZ
prof. dr hab. med. Janusz Książyk
Klinika Pediatrii Instytutu "Pomnika-Centrum Zdrowia Dziecka" w Warszawie

Temat żywienia sportowców to z jednej strony wiedza o potrzebach młodego organizmu w warunkach zwiększonego wysiłku fizycznego, z drugiej zaś potężna machina interesów i marketingu, żerująca na naiwności i sugestii. Cóż może być bardziej przekonującego dla młodego sportowca niż reklama odżywki z sugestywnym rysunkiem pięknie rozwiniętych mięśni?
Autorka artykułu nie skupia się wyłącznie na zaleceniach żywieniowych - zwraca również uwagę na całą "oprawę" uprawiania sportu (wpływającą na sposób odżywiania się): element emocji, otoczenie (jakość toalet) lub posiadanie wagi w szkole. Szczególną uwagę zwrócono także na prawidłowe nawodnienie sportowca i dobór płynów oraz produktów spożywczych uzupełniających utratę sodu. Artykuł napisany został w nieskomplikowany sposób. Z powodu bardzo małej liczby publikacji w Polsce poświęconych temu
tematowi trudno określić, czy stanowi to jego wadę, czy zaletę. Martwi mnie trochę stwierdzenie autorki: "Jeśli zawodnicy proszą o suplementy białkowe (...)",oznacza to bowiem, że o ilości spożywanego białka może decydować sam sportowiec, który przede wszystkim powinien pamiętać o zasadach prawidłowego odżywiania. Nie da się jednak ukryć, że w niektórych dyscyplinach sportu zawodnicy powszechnie stosują odżywki. Trudno również zrozumieć stwierdzenie: "(...) zawodnik, który chce zwiększyć swoją
masę ciała lub ją zmniejszyć, może potrzebować dziennie więcej białka". Mało precyzyjne są także zawarte w pracy zalecenia podaży białka w zależności od "rodzaju aktywności sportowej". Można jednak przypuszczać, że podane wartości wyrażone w g/kg mc. odnoszą się do ilości dobowej. Warto odnieść się do stanowiska amerykańskich specjalistów żywienia sportowców.1 Autorzy dokumentu stwierdzają, że podczas znacznego wysiłku fizycznego ilość podawanych składników żywieniowych - zwłaszcza
węglowodanów i białka - musi sprostać potrzebom, by uzupełnić zasoby glikogenu i zapewnić odpowiednią ilość białka do odbudowy i reperacji tkanek. Spożycie tłuszczu powinno być adekwatne do zapewnienia odpowiedniej ilości podstawowych kwasów tłuszczowych i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz do odpowiedniej podaży energii koniecznej do utrzymania masy ciała. Autorzy stanowiska, podobnie jak autorka komentowanego artykułu, przypominają, że przed wysiłkiem sportowcy powinni zadbać o dobre
nawodnienie; powinni również pić w trakcie ćwiczenia i po nim. Spożycie napojów sportowych zawierających węglowodany i elektrolity podczas ćwiczeń zapewnia energię dla mięśni, pomaga utrzymać glikemię i zmniejsza ryzyko odwodnienia oraz hiponatremii. Sporo uwagi poświęcono również suplementom diety.1 Sportowcy nie potrzebują suplementacji mineralnej i witaminowej, jeżeli uzyskują wystarczającą ilość energii z urozmaiconego pokarmu. Stosowanie suplementów może być natomiast konieczne, jeżeli
sportowcy ograniczają spożycie energii albo stosują diety eliminujące różne grupy pożywienia lub dietę wysokowęglowodanową z małą zawartością elektrolitów. Nasuwa się pytanie, dlaczego sportowcy chcą ograniczyć spożycie energii? Odpowiedz jest prosta, jeśli przypomnimy sobie sylwetki łyżwiarek lub gimnastyków. W nieco wcześniej opublikowanym artykule przeglądowym na temat żywienia sportowców2 zawarto "odkrywcze" stwierdzenie, że wzrastające dzieci narażone na znaczny wysiłek fizyczny różnią
się od dorosłych. Odzwierciedlało ono poczucie niedosytu autorów wobec braku jasnych zaleceń dotyczących dzieci sportowców w odniesieniu do spożycia węglowodanów lub dostarczania zwiększonej ilości białka. Stwierdzenia te przypominają nieco chaotyczny sposób przedstawiania zaleceń w komentowanym artykule. Wracając do suplementów diety, warto zwrócić uwagę na stwierdzenie w nim zawarte,2 że nie zaleca się stosowania kreatyny (którą powszechnie stosuje młodzież, by odbudować zapasy fosfokreatyny
w mięśniach), zaleca się natomiast spożywanie produktów bogatych w żelazo. Wszyscy eksperci są zgodni, że suplementy diety uzupełniają dietę, ale jej nie zastępują, i podkreślają, że zasadnicze znaczenie ma nawodnienie. Warto pamiętać, że u dziewczynek niedobory żywieniowe mogą prowadzić do braku miesiączki i nieprawidłowego kostnienia, które są odwracalne po ponownym wdrożeniu odpowiedniej diety (p. Med. Prakt. Pediatr. 5/2008, s. 78-88 - przyp. red.).2
Podsumowując: komentowany artykuł "Zasady żywienia młodych sportowców" mimo swojej prostoty jest bardzo ważny, ponieważ może stymulować dyskusję na temat tego, jak wygląda poradnictwo żywieniowe dla sportowców w naszym kraju.
PIŚMIENNICTWO DO KOMENTARZA
[..............................................]

[ZASADY ŻYWIENIA MŁODYCH SPORTOWCÓW]

Jeden z lepszych artykułów na temat żywienia młodych sportowców. Spotykamy się z tym problemem na codzień. O poradę proszą rodzice , ale też sami młodzi zawodnicy. Warto przeczytać !

        ****
ZASADY ŻYWIENIA MŁODYCH SPORTOWCÓW  
Sports nutrition for young athletes
Leslie Bonci
Pediatric Annals, 2010; 39 (5): 300-305
Opublikowano w Medycyna Praktyczna Pediatria 2011/02

Tłumaczyła lek. Patrycja Marciniak-Stępak
Konsultował prof. dr hab. med. Janusz Książyk, Klinika Pediatrii Instytutu "Pomnika Centrum Zdrowia Dziecka" w Warszawie
         ----------------------------------------------------------------------------------
Prawidłowe odżywianie, decydujący czynnik wpływający na wzrastanie oraz rozwój młodego organizmu, wywiera także zasadniczy wpływ na osiągane wyniki sportowe. Młody sportowiec pozbawiony odpowiedniego zapasu substancji energetycznych lub prawidłowego nawodnienia może odczuwać pogorszenie siły, szybkości, wytrzymałości, zmniejszone skupienie i większą męczliwość, a ponadto jest zagrożony zwiększonym ryzykiem urazu. Informację na temat odżywiania trzeba przekazać młodym zawodnikom w odpowiedni
sposób, w przeciwnym wypadku zostanie ona zlekceważona. Odżywianiu nie przypisuje się bowiem takiego znaczenia jak uzyskiwanym wynikom. Odpowiednie żywienie sportowców ma im pomóc w uprawianiu danej dyscypliny. Aby ten cel osiągnąć, młodzi zawodnicy nie tylko powinni wiedzieć, co mają spożywać, ale także dlaczego, kiedy i w jakiej ilości. Jak ma się odżywiać sportowiec powinna także wiedzieć jego rodzina (rodzice, dziadkowie, opiekunowie). Lekarz sportowy jest zobowiązany do zarezerwowania czasu na rozmowę z zawodnikami na temat ważnej roli odpowiedniego nawodnienia i odżywiania się zarówno przed sezonem treningowym, jak i w czasie tego sezonu oraz po jego zakończeniu, a nawet skorzystać z pomocy i doświadczenia dietetyka sportowego. W ramach wszechstronnego badania dziecka uprawiającego sport należy zebrać wywiad od sportowca i/lub jego opiekuna. Przed badaniem można poprosić zawodnika lub rodzica/opiekuna o wypełnienie formularza oceniającego sposób odżywiania się. Formularz taki może pomóc określić istotne zagadnienia, które należy omówić podczas badania. Przykład formularza można znaleźć na stronie internetowej: http://www.teamunify.com/vatst/__doc__/Nutrition%20Screening%20Form.pdf (dostęp 21 kwietnia 2010). Rozmowę na temat odżywiania się można poprzedzić ogólnym pytaniem o samopoczucie zawodnika podczas uprawiania sportu (np.: poziom energii, siła, szybkość, regeneracja po wysiłku). Użycie kwestionariusza pozwoli uzyskać od pacjenta obiektywne informacje. Na przykład może się okazać, że koszykarz, który szybko się męczy podczas meczu, nie jada śniadania i nie pije przed treningiem lub w czasie treningu, a także jest zbyt zdenerwowany, by jeść przed meczem. Taka technika "pokaż i powiedz" może być bardzo przydatna dla pacjentów, pomaga im bowiem dostrzec, jakie zachowania wpływają na pogorszenie wyników, a następnie odpowiednio je skorygować poprzez przestrzeganie zaleceń dotyczących pory spożywania, a także ilości lub rodzaju przyjmowanych pokarmu/napojów. Wiele "dolegliwości" sportowców może mieć związek z żywieniem, a modyfikacja sposobu odżywiania się prowadzi do ich ustąpienia. W tabeli 1. zestawiono często występujące czynniki, które pogarszają wyniki sportowe, a także możliwe przyczyny tych niepowodzeń związane z żywieniem oraz proponowane rozwiązania tych problemów.

Tabela 1. Czynniki pogarszające uzyskiwane wyniki oraz sugerowane postępowanie

Czynniki pogarszające wyniki Możliwe przyczyny żywieniowe Sugerowane rozwiązania
męczliwość brak posiłku/napoju przed aktywnością lub w jej trakcie
niedobór żelaza niedobór kalorii posiłek/napój 30-60 minut przed aktywnością i regularnie podczas aktywności sportowej
dostarczenie liczby kalorii stosownie do tempa wzrastania i uprawianego sportu
skurcze mięśni zbyt mała lub nadmierna ilość spożywanych płynów; niewystarczająca ilość sodu dostarczanie odpowiedniej ilości napojów oraz sodu osobom mającym słony pot (z objawami utraty soli, w tym śladami na odzieży)
brak przyrostu masy ciała niedostateczna liczba kalorii
spożywanie białka tylko po ćwiczeniach siłowych większe i częstsze posiłki w ciągu dnia
spożywanie białka i węglowodanów przed wysiłkiem i po wysiłku
brak utraty tkanki tłuszczowej pomijanie posiłków
zbyt wiele kalorii z napojów
spożywanie zbyt dużego posiłku po wysiłku spożywanie posiłków w regularnych odstępach
wybór pokarmów beztłuszczowych
uwzględnianie tłuszczów, białka i węglowodanów w składzie każdego posiłku
ograniczanie kalorii spożywanych w napojach
spożywanie po wysiłku przekąski zamiast pełnego posiłku


SZCZEGÓLNE ZALECENIA
Wielu młodych sportowców jest nieprawidłowo nawodnionych. W przypadku młodego zawodnika zapotrzebowanie na płyny przekracza o 0,5-1 l/24 h podstawowe zapotrzebowanie.1 Straty płynów związane z poceniem się są w tej grupie większe niż u osób nieuprawiających sportu; młodzi sportowcy produkują także więcej ciepła. Wytrzymałość może zmniejszyć utrata nawet 1% płynów ustrojowych.2 Choć wiadomo, że prawidłowe nawodnienie ma podstawowe znaczenie dla osiąganych wyników i zapobiegania urazom, wielu
młodych zawodników nie otrzymuje płynów w odpowiedniej ilości. Napoje mogą być niedostępne lub nie są dozwolone (np. nauczyciele nie pozwalają pić podczas lekcji). Trenerzy nie zawsze przewidują przerwy, podczas których sportowcy mogą uzupełnić płyny. Ponadto niektórzy zawodnicy piją nadmierne ilości napojów gazowanych, słodzonych herbat lub napojów owocowych, które dostarczają energii w nadmiarze. Niektórzy uczniowie rezygnują ze spożywania napojów w ciągu dnia, ponieważ obawiają się
korzystania ze szkolnych toalet, niespełniających norm higieny. Wytyczne dotyczące spożywanych płynów zamieszczono poniżej oraz w tabeli 2.3

Tabela 2. Zalecana ilość płynów u dzieci w zależności od wieku3

Wiek/płeć Dzienne zapotrzebowane na płyny
4-8 lat, chłopcy i dziewczynki 5 szklanek (1,2 l)
9-13 lat, chłopcy  8 szklanek (1,8 l)
9-13 lat, dziewczynki 7 szklanek (1,6 l)
14-18 lat, chłopcy 11 szklanek (2,6 l)
14-18 lat, dziewczynki 8 szklanek (1,8 l)
ocena stopnia nawodnienia4
uczenie sportowców zasady MMP
masa ciała (utrata >1% masy ciała po wysiłku)
mocz (ciemny kolor i mała objętość)
pragnienie (zwiększone)
nawodnienie przed wysiłkiem5
2 godziny przed wysiłkiem: ok. 500-700 ml
30 minut przed wysiłkiem: ok. 350-450 ml
co 20 minut w trakcie wysiłku: ok. 150-250 ml
po wysiłku: ok. 450-700 ml płynów na każde 0,5 kg utraconej masy ciała


Wytyczne dotyczące płynów spożywanych przez sportowców

POMIAR MASY CIAŁA PRZED TRENINGIEM I PO TRENINGU
Należy zachęcać zawodników do ważenia się zarówno przed treningiem, jak i po treningu sportowym, co pozwala określić straty związane z poceniem się i odpowiednio uzupełnić płyny. W imieniu młodych sportowców należy poprosić, by w szkole zakupiono wagę; również rodzice mogą podarować szkole stare wagi domowe na rzecz drużyny.
Jeżeli ćwiczenia trwają krócej niż 60 minut, zawodnikowi wystarcza picie wody. Jeżeli natomiast trwają dłużej niż godzinę, zaleca się picie specjalnych napojów dla sportowców. Poranny mocz powinien mieć jasny kolor i dużą objętość. Zawodnicy mają pić zgodnie ze schematem: po przebudzeniu, podczas każdego posiłku oraz przed treningiem/ zawodami, podczas nich i po treningu/zawodach. Ponadto powinni spożywać płyny w ciągu całego dnia; jeżeli nauczyciel nie pozwala przynosić napojów do klasy,
lekarz musi wydać odpowiednie, oficjalne zalecenie umożliwiające ich przynoszenie i spożycie. Należy ponadto spożywać płynne posiłki: mus jabłkowy, zupy, chili, jogurty, mleko lub koktajle oraz przynosić wodę pitną/napoje dla sportowców na treningi.
SÓD
Niektórzy sportowcy spożywają sód w zbyt dużej ilości, inni natomiast dostarczają go zbyt mało w stosunku do zapotrzebowania. Zalecane dziennie spożycie sodu przedstawiono w tabeli 3. Osoby, które z potem wydalają dużo sodu (mają bardziej słony pot), wymagają większej ilości sodu niż zalecana w populacji ogólnej, zwłaszcza gdy występują u nich objawy utraty soli: widoczne ślady soli na skórze, odzieży, wewnętrznych brzegach czapki, drażnienie oczu przez pot i wyraźny słony smak potu.

Tabela 3. Dzienne zapotrzebowanie na sód w zależności od wieku

Wiek/płeć Sód (mg) / 24 h
4-8 lat, chłopcy i dziewczynki 1200-1900
9-13 lat, chłopcy i dziewczynki  1500-2200
14-18 lat, chłopcy i dziewczynki  1500-2300


Może to stanowić problem dla młodych sportowców, których rodzice stosują dietę z ograniczonym spożyciem sodu i przygotowują posiłki bez użycia soli, a także kupują produkty z małą ilością sodu.
Zalecenia dotyczące diety sportowca z bardzo z słonym potem:
dodawanie 1/4 łyżeczki soli na około 0,6 litra napojów dla sportowców,
spożywanie marynowanych produktów (np. ogórków), krakersów, precli lub słonych przekąsek,
gotowanie ryżu lub makaronu w rosole/bulionie,
dodawanie soli do posiłków lub
picie soków warzywnych lub pomidorowych.
KALORIE
Niektórzy pacjenci spożywają kalorie w nadmiarze, natomiast młodzi sportowcy niekiedy przyjmują ich zbyt mało. Na spożycie energii może także wpływać obawa o szczupłą sylwetkę, której zachowanie jest istotne w niektórych dyscyplinach sportu.6 Zalecane dzienne spożycie kalorii w zależności od wieku przedstawiono w tabeli 4. Są to ogólne zalecenia, które należy modyfikować zależnie od zapotrzebowania energetycznego w danej dyscyplinie, tempa wzrastania oraz przemiany materii. W Internecie
dostępne są różne narzędzia do liczenia kalorii spożywanych przez sportowców, np. i www.calorieking.com. Można także stosować dostępną w Internecie metodę uwzględniającą kaloryczność pokarmów, która polega na zapisywaniu spożytego pożywienia z podziałem na grupy pokarmów (doskonałą stroną internetową jest www.nutrientrichfoods.org). Należy również pamiętać, że wystarczające spożycie energii zależy nie tylko od liczby kalorii, ale także od tego, o jakiej porze dnia i w jaki sposób zostaną one
spożyte.Pacjentów trzeba zachęcać, aby posiłki rozłożyli proporcjonalnie na cały dzień, nie spożywali natomiast dużej liczby kalorii o jednej porze.

Tabela 4. Dzienne zapotrzebowanie na energię w zależności od wieku

Wiek/płeć  Kalorie/dzień
4-8 lat, chłopcy i dziewczynki  1400-1600
9-13 lat, chłopcy  1800-2200
9-13 lat, dziewczynki  1600-2200
14-18 lat, chłopcy  2200-2600
14-18 lat, dziewczynki  2000

cdn....

[Garstka orzechów włoskich zawiera dwa razy więcej przeciwutleniaczy niż w przypadku dowolnych innych powszechnie spożywanych orzechów]

,,Orzechy włoskie są najzdrowsze!
Orzechy włoskie zawierają więcej przeciwutleniaczy i o lepszych właściwościach zdrowotnych niż jakiekolwiek inne orzechy - poinformowano podczas 241. zjazdu American Chemical Society.Jak wynika z analizy doktora Joe Vinsona, orzechy włoskie przewyższają orzeszki ziemne, migdały, orzechy pekanowe, laskowe, brazylijskie, orzechy makadamii, nerkowce i pistacje. Garstka orzechów włoskich zawiera dwa razy więcej przeciwutleniaczy niż w przypadku dowolnych innych powszechnie spożywanych orzechów. Jak zauważa Vinson, orzechy włoskie są jednak wciąż zbyt rzadko spożywane.Tymczasem występujące w nich przeciwutleniacze działają od 2 do 15 razy mocniej niż witamina E. W odróżnieniu od wielu innych rodzajów orzechów, orzechów włoskich się nie praży (podgrzewanie obniża wartości odżywcze.Oprócz przeciwutleniaczy zawierają też wiele wartościowego białka, które może być alternatywą dla mięsa, witaminy, minerały i błonnik. Nie ma w nich natomiast mogących sprawiać problemy substancji w rodzaju glutenu czy białka mlecznego. Jak wynika z badań dietetyków regularne spożywanie małych ilości orzechów obniża ryzyko chorób serca, niektórych rodzajów raka, kamicy żółciowej, cukrzycy typu II i wielu innych chorób. Zalecana dzienna dawka to 7 orzechów.''